Z kalendarza liturgicznego: Uroczystości w czasie po Zesłaniu Ducha Świętego

Z archiwum Zawsze Wierni

Uroczystość Trójcy Przenajświętszej

Wiara w Boga w Trójcy świętej jedynego jest podstawą nauki o posłannictwie i odkupieniu Chrystusa. Jest to zasadnicza prawda religii katolickiej. Cały kult zwraca się z uwielbieniem do Trójcy świętej. Dogmat o Trójcy Przenajświętszej to przede wszystkim dogmat o Bogu żywym, którego życie polega na wzajemnym posiadaniu, na wzajemnym oddaniu i doskonałej wymianie. Przez łaskę uświęcająca bierzemy udział w tym życiu trzech Osób Boskich, łącząc się z poznaniem Ojca przez Syna i z Miłością Ducha Świętego.

Czci Trójcy Przenajświętszej poświęcona jest każda niedziela, więc specjalnego święta poświęconego temu dogmatowi długo nie było. Zostało wprowadzonej w niektórych diecezjach na początku X wieku.

W pierwszą niedzielę po Zesłaniu Ducha św. obchodzimy uroczystość Trójcy Przenajświętszej; miejsce to dobrze jest wybrane, mówi św. Rupert w XII w., albowiem wkrótce po zstąpieniu Ducha Bożego nastało opowiadanie i przyjęcie prawdy, a przy Chrzcie św. wiara i wyznanie: w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.

Uroczystość Trójcy Przenajświętszej pochodzi stąd, że święcenia kapłańskie, odbywające się wieczorem w sobotę suchych dni, przedłużały się aż do następnego dnia tj. do niedzieli, która wtedy nie miała jeszcze własnej liturgii. Ponieważ dzień ten w ciągu całego roku jest poświecony Trójcy św., odprawiano w pierwszą niedzielę po Zesłaniu Ducha Świętego wotywę ułożoną w VII wieku na uczczenie tej Tajemnicy. W ten sposób zajmuje stale miejsce w kalendarzu liturgicznym. Msza ta spowodowała powstanie uroczystości Trójcy św. W roku 1334 papież Jan XXI rozciągnął tę uroczystość na cały Kościół.

Uroczystość Bożego Ciała

Panu Jezusowi, utajonemu w Przenajświętszym Sakramencie, oddają wierni cześć w każdej Mszy św. i w każdej uroczystości roku kościelnego. Kościół jednak uważał za odpowiednie wyraźniej tę cześć zaznaczyć przez ustanowienie uroczystości Bożego Ciała. Słuszną jest rzeczą, by Chrystus otrzymał za to, co uczynił, od wszystkich cześć i wdzięczność.

Cześć okazywana Eucharystii w dawnych wiekach

W pierwszych wiekach chrześcijanie czcili Eucharystię, nawet ginęli w jej obronie, czego przykładem jest akolita św. Tarsycjusz, który niosąc Komunię św. uwięzionym chrześcijanom był schwytany i umęczony. Od IV w. począwszy, odgradzały wiernych od będącej na ołtarzu Eucharystii firanki, zasuwane na czas podniesienia. Na początku XIII w. Julianna, 16-letnia wychowanka augustianek w klasztorze koło Liege w Belgii, miała widzenie wskazujące na potrzebę uczczenia Eucharystii osobnym świętem. Dopiero po 54 latach od chwili objawienia doczekano się bulli Urbana IV, który ustanowił święto Bożego Ciała, wyznaczając je na pierwszy czwartek po niedzieli Trójcy Św.; a św. Tomasz z Akwinu kwestię przeistoczenia teologicznie opracował i ułożył najpiękniejsze hymny oraz nabożeństwo kościelne o Eucharystii.

Uroczystość Bożego Ciała w dzisiejszym Kościele

Nieszpory. Niezwykła radość ogarnia dusze wiernych, gdy wśród zieleni i kwiatów, dymów kadzidlanych i jarzących się świec ukaże się na ołtarzu wystawiony w monstrancji Pan Jezus. Rozlegają się majestatyczne melodie oficjum tego dnia. Wreszcie celebrans powstaje i śpiewa się hymn św. Tomasza: „Pange, lingua, gloriosi Corporis misterium” – „Sław, języku, pieśnią błogą cudo Ciała chwalebnego”.

Msza św. Najpiękniejszą częścią Mszy św. jest hymn: „Lauda, Sion, Salvatorem” – „Chwal, Syjonie, Zbawcę, Pana, chwal Pasterza i Kapłana w hymnach wdzięcznych, w słodkim pieniu”. Hymn ten, służący za sekwencję Mszy św., stanowi jak gdyby Wierzę w Boga, ułożone dla Przenajświętszego Sakramentu.

Lekcja i Ewangelia opowiadają o ustanowieniu Przen. Sakramentu, introit i graduał mówią o Eucharystii jako o pokarmie.

W czasie sekwencji Mszy św., gdy kapłan dojdzie do słów: „Ecce panis Angelorum” – zdejmuje z tronu Pana Jezusa wystawionego w monstrancji na ołtarzu i obracając się do wiernych śpiewa trzy ostatnie zwrotki sekwencji („Ecce panis Angelorum” – „Ten Aniołów chleb prawdziwy”) a potem udziela błogosławieństwa, stawia monstrancję na dawne miejsce i w dalszym ciągu odprawia Mszę św.

Procesja. Dla okazania naszej wiary w obecność Pana Jezusa w Przen. Sakramencie i dla oddania Mu publicznej czci odbywa się procesja najwspanialsza ze wszystkich, które Kościół urządza. Wśród dźwięku dzwonów kościelnych i dzwonków ministrantów postępuje Pan Jezus niesiony przez kapłana pod baldachimem. Dzieci w bieli posypują przed Nim drogę kwiatami, dym kadzielnic obłokiem spowija złocistą monstrancję, wierni ze świecami i chorągwiami otaczają Chrystusa, a ponad wszystko wzbija się pieśń chwalebna, wyrywająca się z tysiąca piersi: „Twoja cześć, chwała”.

Procesja zatrzymuje się przy czterech ołtarzach, urządzonych pod gołym niebem, przystrojonych dywanami, zielnością i kwiatami. Przy każdym z nich czytana jest Ewangelia wedle jednego z czterech ewangelistów, by wskazać, że cześć Panu Jezusowi powinna być oddawana publicznie i że opiera się ona na świadectwie czterech Ewangelii. W końcu na podziękowanie Panu Jezusowi za jego przebywanie wśród nas śpiewa się „Te Deum laudamus” i celebrans udziela błogosławieństwa na wszystkie cztery strony świata, po czym procesja wchodzi do kościoła. Procesja odbywa się przez całą oktawę codziennie po Mszy św. i po nieszporach. W czasie oktawy są umieszczane na tabernakulum wielkiego ołtarza 3 symboliczne złote kielichy z patenami jako godło Eucharystii.

W dniu oktawy Bożego Ciała na ostatnich nieszporach poświęca się w Polsce wianki. Wianek jest symbolem dziewictwa, a dziewictwo – najpiękniejszą cnotą. Święcenie wianków, zawieszanie ich na ścianach pod obrazami lub nad drzwiami i przechowywanie przez cały rok wyraża tę myśl, że cykl uroczystości roku kościelnego dał możliwość zdobycia szeregu cnót tym, którzy tego pragnęli. Teraz wierni powinni starać się, by te cnoty przez cały rok zachowywać.

Uroczystość Serca Jezusowego

Obchodzona w piątek po oktawie Bożego Ciała, ma za przedmiot miłość Chrystusa symbolicznie przedstawianą w jego sercu materialnym. Św. Jan Ewangelista, gdy mówi o przebiciu boku Pana Jezusa, nie używa „przebił bok”, „zranił”, „uderzył w bok”, lecz: „Jeden z żołnierzy otworzył bok Jego, a natychmiast wyszła krew i woda” (J 14, 34 – Ewangelia Mszy św.). Już św. Augustyn zwrócił na to uwagę mówiąc: „On otworzył Jego bok, by nas pouczyć, że w ten sposób została otwarta brama życia, skąd wyszły sakramenty Kościoła”. Nabożeństwo czerwcowe jest dalszym wyrazem czci Serca Jezusa. Składa się ono z litanii, modlitw i pieśni do Serca Jezusowego. Do ważniejszych świąt Pana Jezusa należą jeszcze: Przemienienie Pańskie – 6 sierpnia i Podwyższenie Krzyża świętego – 14 września.

Zawsze Wierni, nr 16, 05-06.1997, s. 45.